«Η ιδιοκτησία είναι κλοπή»

Αυτό μάς έχει μείνει στη μνήμη {των περισσότερων...} από τον Προυντόν, που πέθανε σαν σήμερα πριν 145 χρόνια. {Pierre-Josef Prοudhon, 15-1-1809, 19-1-1865}
Δίπλα ένα πορτραίτο του εκείνη τη χρονιά.
Όμως είπε, έγραψε και έκανε κι άλλα ο -σχεδόν ξεχασμένος- φιλόσοφος. Όσοι δεν είναι «κολλημένοι» στο "απαντητικό" πόνημα του K. Μάρξ «Η αθλιότητα της φιλοσοφίας», θα βρούν παρακάτω μερικά στοιχεία. Από την Wikipedia κυρίως.
Γεννήθηκε το 1809 στη Μπεζανσόν της Γαλλίας. Ο πατέρας του ήταν μαραγκός βαρελιών κι ο ίδιος βοσκός, μαθαίνονντας ανάγνωση-γραφή στο σπίτι, ώς τα 16 του, που πήγε σε κανονικό σχολείο. Ήταν πολύ φτωχοί και για να βγάλει το σχολείο δούλευε ως διορθωτής σε τυπογραφείο, θρησκευτικών κυρίως βιβλίων. Αυτό εξηγεί και την βαθειά του γνώση θεολογίας.
Ήταν πολύ φιλομαθής. Αυτοδιδάχτηκε τα Λατινικά, τα Ελληνικά και τα Εβραϊκά και ...αποτόλμησε να γράψει ένα δοκίμιο με τίτλο "Essai de grammaire génerale" συγκρίνοντας τις γλώσσες αυτές με τα γαλλικά.
Έτσι αργότερα, το 1838, κέρδισε μιά μικρή υποτροφία της Ακαδημίας της Μπεζανσόν και το 1939 πήγε στο Παρίσι, όπου ζούσε φτωχικά και είχε την πρώτη του επαφή με σοσιαλιστικές ιδέες. Εκεί έγραψε το πρώτο έργο του "Η χρησιμότητα της αργίας της Κυριακής". Και το 1840 εκδόθηκε το έργο που τόν έκανε γνωστό "Qu'est-ce que la propriétè" {Τί είναι η ιδιοκτησία;} στο οποίο περιέχεται και η ρήση του τίτλου.
Το βιβλίο αυτό ...στεναχώρησε πολύ την Ακαδημία της Μπ., φυσικά, και παραλίγο να χάσει την υποτροφία. Τράβηξε όμως την προσοχή του Κάρλ Μάρξ με τον οποίο είχαν αλληλογραφία και που τόν γνώρισε στο Παρίσι ως εξόριστο.
Αργότερα για ένα γράμμα περί ιδιοκτησίας που έγραψε σε οπαδό του Φουριέ, πέρασε από δίκη! Αθωώθηκε όμως.
Το 1846-47 γύρισε στην Μπ. και επιχείρησε να φτιάξει τυπογραφείο, χωρίς επιτυχία.
Τότε εκδόθηκε το έργο του "Το σύστημε των οικονομικών αντιθέσεων ή Η φιλοσοφία της αθλιότητας" στο οποίο «απάντησε» ο Κ. Μάρξ το 1847 με το "Η αθλιότητα της φιλοσοφίας". Είχαν διαρραγεί πλέον οι σχέσεις τους.
Επιστρέφοντας στο Παρίσι δούλευε μέχρι το 1852 ως αρθρογράφος σε 4 (τέσσερις) εφημερίδες και καθιερώθηκε ως ηγέτης της Innovation. Το 1848 εκλέχτηκε βουλευτής της Β' Γαλλικής Δημοκρατίας. Συμμετείχε στις τότε εξεγέρσεις, αν και απόρριπτε τον φιλελευθερισμό, διότι θεωρούσε ότι δεν βοηθούσε τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.
Το 1849 εκδίδεται το έργο του "Solution de problème social" στο οποίο προτείνει αυτοδιαχείριση με οργάνωση συνεργατικών στην παραγωγή και τράπεζες που να μην λειτουργούν με χρήμα αλλά με «χαρτιά ανταλλαγών». Δοκίμασε μάλιστα να οργανώσει μιά συνεργατική τράπεζα, την "Τράπεζα του Λαού", η οποία όμως παρότι συμμετείχαν κάπου 13.000 άτομα, εργάτες κυρίως, αποδείχτηκε θνησιγενής.
Το 1862 εκδόθηκε το τελευταίο έργο του "Théorie de la propriété", Πέθανε στις 19.1.1865 στο Πασσύ.
Ο Προυντόν, ο πρώτος που αποκάλεσε τον εαυτό του αναρχικό, ήταν ένας φιλόσοφος της σοσιαλιστικής αμοιβαιότητας, με θέσεις υπέρ της αυτοδιαχείρισης και της μικροϊδιοκτησίας μόνον των εργαλείων παραγωγής, είτε αγρών έκτασης όσης μπορεί να δουλέψει ένα άτομο, αλλά και της αποκέντρωσης. Έγραψε για το πώς η μεγάλη ιδιοκτησία στοχεύει στο κέρδος και οδηγεί στην αστάθεια και στον πόλεμο, για τον κύκλο των χρεών που προκαλεί αδυναμία πληρωμής, για τις κοινωνίες που πέφτουν από τη συσσώρευση πλούτου, για την κατάργηση του χρήματος.
Από την άλλη πλευρά όμως υπήρξε σφοδρός αντισημίτης και, προς τα τέλη της ζωής του, έβλεπε με καλό μάτι την ...δουλεία, θεωρώντας ότι, στον αμερικανικό εμφύλιο, οι Νότιοι δεν είχαν και τόσο άδικο... Δεν ήταν ασυνήθιστα αυτά στην τότε Ευρώπη, αλλά φαίνονται αντιφατικά με το υπόλοιπο έργο και τη δράση του.
Έτσι ενώ ο Κ. Μάρξ, στα πρώτα του, τόν παινεύει ότι «γράφει υπέρ του προλεταριάτου, είναι ένας εργάτης, ένας ouvrier κι αυτός» και ήταν ο "μέντορας" του Μιχαήλ Μπακούνιν, έχει και τους γάλλους φασίστες της "Action Francaise" να τόν θεωρούν ως «δάσκαλό τους»...